Khí thải công nghiệp là chất thải tồn tại ở trạng thái khí hoặc hơi phát sinh từ hoạt động sản xuất, dịch vụ công nghiệp. Còn bụi là những hạt chất rắn nhỏ, lơ lửng trong không khí, thông thường là những hạt có đường kính nhỏ hơn 75 micromet.
Theo phụ lục I mục III nghị định 40/2019/NĐ-CP, các cơ sở sản xuất có lắp đặt hệ thống lò hơi công suất 20 tấn/giờ phải thực hiện nghiêm túc việc quan trắc khí thải và lắp đặt trạm quan trắc khí thải liên tục, tự động.
Quan trắc khí thải là gì?
Quan trắc khí thải là quá trình đo, phân tích các thông số về tính chất vật lý và hoá học của khí thải, được thực hiện bởi các cơ quan quản lý nhà nước về môi trường hoặc các đơn vị, các tổ chức kinh doanh.
Hai phương pháp đo chính được sử dụng để giám sát khí thải:
- Đo trực tiếp: Sensor được lắp đặt trực tiếp trên ống khói, không cần hệ thống trích mẫu,…
- Đo gián tiếp thông qua hệ thống trích mẫu
Một số ngành công nghiệp phát thải gây ô nhiễm không khí bao gồm: Vật liệu xây dựng, hoá chất và phân bón, dệt và giấy, luyện kim, thực phẩm, các xí nghiệp cơ khí, các nhà máy thuộc ngành công nghiệp nhẹ,…
Tại sao phải lắp trạm quan trắc khí thải?
Công tác quan trắc khí thải giúp đánh giá hiệu quả của quá trình sản xuất, đánh giá hệ thống xử lý khí thải, đồng thời cung cấp số liệu phục vụ công tác quản lý môi trường của địa phương.
Việc quan trắc khí thải chặt chẽ giúp cho doanh nghiệp xây dựng các báo cáo hiện trạng môi trường và hỗ trợ công tác kiểm soát ô nhiễm. Từ đó đánh giá sự tuân thủ của các cơ sở sản xuất đối với các tiêu chuẩn khí thải ra môi trường.
Theo thông tư 31/2016/TT-BTNMT về bảo vệ môi trường cụm công nghiệp, khu kinh doanh, dịch vụ tập trung, làng nghề và cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ mới được Bộ TN&MT ban hành có Chương VI nêu rõ các quy định về việc quan trắc phát thải cho các đối tượng.
Thông tư số 10/2021/TT-BTNMT thay thế Thông Tư 24/2017/TT-BTNMT quy định kỹ thuật quan trắc môi trường, nhằm làm cơ sở đối chiếu kiểm soát việc xả thải của các nhà máy ra môi trường.
Trạm quan trắc khí thải lắp ở đâu?
Trạm quan trắc cố định: Thường được lắp đặt tại một khu vực cố định để theo dõi chất lượng không khí tại khu vực này. Một số nhà máy sản xuất phát thải gây ô nhiễm bắt buộc phải có trạm quan trắc không khí như: nhà máy xi măng, nhà máy gang thép, nhiệt điện, nhà máy hoá chất, lọc hóa dầu, sản xuất hóa chất và phân bón hóa học khác….
Hệ thống quan trắc môi trường không khí tự động: Hệ thống các thiết bị quan trắc không khí online có thể được lắp đặt trên xe hoặc các phương tiện có khả năng di động. Các trạm quan trắc này có chức năng tương tự như một phòng thí nghiệm nhỏ với đầy đủ trang thiết bị và máy tính điều hành. Mục tiêu nhằm kiểm tra chéo dữ liệu địa điểm cố định và giám sát linh hoạt nguồn ô nhiễm đang di chuyển.
Trạm quan trắc chất lượng không khí giao thông: Thường được lắp đặt tại các đường hầm, các giao tuyến - giao thông hoặc những nơi cần giám sát AQ trực tuyến (phổ biến tại các nước phát triển).
Những chỉ tiêu của trạm quan trắc khí thải
Khí thải độc hại phát sinh từ quá trình đốt cháy nhiên liệu trong các nhà máy sản xuất công nghiệp. Sau đó được thải ra môi trường thông qua hệ thống ống khói. Theo quy định quan trắc môi trường định kỳ và quan trắc khí thải tự động, liên tục - Thông tư 10/2021/TT-BTNMT: Tất cả các cơ sở kinh doanh thuộc các loại hình có phát sinh khí thải gây ô nhiễm không khí bắt buộc phải lắp đặt trạm quan trắc khí thải công nghiệp tự động, liên tục.
Các chỉ tiêu quan trắc tự động khí thải trong ống khói phân xưởng, nhà máy theo Luật bảo vệ môi trường cơ bản gồm: lưu lượng, nhiệt độ, áp suất, bụi tổng, O2 dư, CO, SO2, NOx. Ngoài ra còn có thể có các thông số đặc thù khác theo ngành nghề. Danh mục các thông số quan trắc cụ thể sẽ được xác định căn cứ vào mục tiêu quan trắc, quy mô, loại hình sản xuất, đặc điểm nguồn thải và yêu cầu trong báo cáo đánh giá tác động môi trường (DTM) và báo cáo quan trắc môi trường định kỳ.
Cấu tạo trạm quan trắc khí thải
Với những chỉ tiêu quan trắc kể trên, thiết kế trạm thiết bị quan trắc khí thải cần bao gồm các thiết bị cơ bản sau:
- Các thiết bị đo lường, phân tích nồng độ vô cơ trong khí thải (CO, SO2, NOx, O2): các loại máy phân tích khí thải ngày nay được tích hợp trong 1 thiết bị đa chỉ tiêu có khả năng đo nhiều thông số môi trường một lúc.
Thiết bị này sẽ được đặt tại chân ống khói, trong nhà trạm. Để kết nối và vận hành các loại thiết bị đo và phân tích khí thải cần 2 đầu lấy mẫu khí thải ống khói, 2 ống dẫn mẫu tới máy phân tích, 1 bộ bình khí chuẩn và ống dẫn khí. Khoảng cách từ điểm lấy mẫu tới vị trí nhà trạm không vượt quá 30m.
- Thiết bị đo nồng độ bụi trong khí thải: được lắp trực tiếp trên ống khói ở một độ cao phù hợp để đo nồng độ bụi phát thải ra môi trường. Dải đo của máy hoàn toàn đáp ứng quy định của Bộ Tài nguyên Môi trường và phù hợp với đặc điểm khí thải ống khói trong các nhà máy.
- Thiết bị đo lưu lượng, nhiệt độ và áp suất khí thải trong ống khói: máy đo lưu lượng, nhiệt độ và áp suất khí thải cũng là một thiết bị đa chỉ tiêu được lắp trực tiếp trên ống khói. Mỗi máy quan trắc được lắp ở độ cao phù hợp theo tiêu chuẩn lấy mẫu khí thải công nghiệp ghi trong Thông tư 10/2021/TT-BTNMT của Bộ Tài nguyên Môi trường.
- Hệ thống thu nhận và truyền nhận dữ liệu: Dữ liệu đo đạc được từ 3 bộ phận nêu trên được truyền tới hệ thống truyền dẫn dữ liệu Data logger. Data logger sẽ lưu lại toàn bộ giá trị đo từ các thiết bị quan trắc môi trường tự động và truyền về máy tính chủ tại trung tâm điều khiển của Nhà máy (LAN). Đồng thời, các dữ liệu này cũng được dẫn về Sở TN và MT qua đường truyền GPRS phục vụ công tác giám sát môi trường thường xuyên của các đơn vị chức năng. Data logger có bộ nhớ trong lưu trữ liên tục số liệu quan trắc trong ít nhất 30 ngày.
Data Logger không được đặt trực tiếp trong ống khói mà được đặt trong nhà trạm. Đây là công trình được xây dưới chân ống khói. Vị trí nhà trạm cách chân ống khói 5 mét và chiều dài của ống thu mẫu các điểm lấy mẫu khoảng 15 mét. Nhà trạm cần được lắp điều hòa đảm bảo nhiệt độ ổn định 25-30 C và độ ẩm <70% để đảm bảo các thiết bị quan trắc khí thải ống khí tự động bên trong hoạt động tốt nhất.
- Hệ thống camera giám sát: Hệ thống camera giám sát nguồn thải được lắp đặt tại khu vực xả thải của hệ thống ống khói. Tất cả hình ảnh sẽ được truyền trực tiếp về Trung tâm tích hợp và xử lý dữ liệu của Sở Tài nguyên Môi trường. Qua đó, lực lượng giám sát sẽ nắm bắt được hệ thống xử lý khí thải, nước thải của doanh nghiệp có vận hành thường xuyên hay không. Đặc biệt, kịp thời phát hiện các hành vi xả trộm khí thải vào ban đêm để có biện pháp xử lý thỏa đáng.
Trạm quan trắc khí thải do HeXBoiler thiết kế
HeXBoiler chúng tôi cung cấp các giải pháp về trạm quan trắc từ việc tư vấn, thiết kế, lắp đặt một trạm quan trắc khí thải theo tiêu chuẩn quốc tế, với những ưu điểm vượt trội:
- Thiết kế nhỏ gọn, chi phí hợp lý.
- Vận hành với độ tin cậy cao, ít bảo trì bảo dưỡng.
- Đáp ứng những yêu cầu giám sát từ các cơ quan môi trường.
- Cung cấp kết quả kịp thời nhanh chóng, giúp nhà máy đưa ra những biện pháp giải quyết kịp thời.
- Hệ thống được thiết kế linh hoạt, đáp ứng theo yêu cầu thực tế của khách hàng.
- Cung cấp phần mềm quản lý trên website & ứng dụng trên điện thoại, giúp việc theo dõi quan trắc trở lên dễ dàng.
